Sosyal fobi, genel olarak bir kalabalık korkusudur. Sosyal fobisi olan kişi kalabalık ortamlarda bulunmaktan, sosyalleşmekten, kalabalık içinde konuşmaktan çekinir. Herkesin ona baktığı zamanlarda rahat hareket edemez. Sosyal fobi, bazı kaynaklarda sosyal anksiyete bozukluğu olarak da adlandırılır.
Sosyal fobi aslında tedavi edilebilir bir hastalıktır. Fakat öyle birtakım ilaçlarla veya ameliyatlarla tedavi edilemez. Sosyal fobisi olan kişinin gerek arkadaşlarından, gerek doktorundan sürekli bir yardım görmesi gerekir. Bunun dışında sosyal fobi tedavisindeki en büyük engellerden biri; halk arasında sosyal fobinin bir hastalık olarak görülmemesidir. Sosyal fobisi olan insanlar genelde çekingen karakterli olarak kabul edilirler ve bir ömür bu rahatsızlıkla yaşamak zorunda kalabilirler. Evet; bir insanın az konuşması, sessiz, sakin olması veya kendini kolay kolay ifade edememesi gibi durumlar kişilik yapısından kaynaklanabilir. Fakat sosyal fobi, asla çekingen kişilik ile karıştırılamaz. Sosyal fobisi olanlar veya sosyal fobiye maruz bir tanıdığı olanlar da bilirler ki; sosyal fobi, insanı kendini rahat ifade etmek, daha çok konuşmak bir yana; günlük işlerinden bile alıkoyabilecek bir rahatsızlıktır.
Kendimizin veya bir yakınımızın sosyal fobisi olup olmadığını anlamak istiyorsak belli başlı bazı belirtilere bakmamız gerekir. Bu belirtiler genel olarak:
- Gözlendiği sırada bir iş yapamamak
- Kalabalıkta rahat davranamamak
- Topluluğa karşı konuşamamak
- Umumi yerlerde yemek yiyememek
- Alınan malın geri iade edilmesi, herhangi bir durumdan memnuniyetsizliğini dile getirmek, vs. durumlardan çekinmek ve bu huy yüzünden bahsedilen durumlarda hakkını arayamamak
- Evde misafir ağırlayamamak veya misafirliğe gidememek
olarak sıralanabilir.
Sosyal fobinin sebeplerini inceleyecek olursak; genelde çocuklukta veya erken yaşlarda yaşanan bazı olayların bilinçaltına işlemesi görülür. Örneğin; sosyal fobik bir kişi, çocuklukta yaptığı bir hatadan dolayı ailesinden şiddet görmüş olabilir. Ya da benzer hatalar sebebiyle arkadaşları, çevresindeki büyükleri tarafından alaya alınmış olabilir. İnsanın küçük yaşlarda bu tarz davranışlara maruz kalması; yetişkinliğinde sergileyeceği davranışlar yönünden çok önemlidir. Sosyal fobi de bu durumun getirilerinden biridir. Bunların dışında sosyal fobi çok az da olsa kalıtımsal olarak da nesilden nesile geçebilir. Sosyal fobiye kalıtımsal sebeplerden dolayı maruz kalmak; temel olarak beynin kimyasal, elektrokimyasal işleyişinde veya hormonal bozukluklarda ortaya çıkabilecek bir durumdur.
Sosyal fobinin kalıtımsal sebeplerden kaynaklananını tedavi etmek daha kolaydır. Çünkü birtakım ilaçlarla veya tıbbi yöntemlerle beyin kimyasını kontrol altına almak mümkündür. Ama çevresel şartlardan dolayı gelen bir sosyal fobi; terapi yönünde tedavi gerekir. İlgili uzman, sosyal fobisi olan kişiyi çekingenliğini ve gereksiz korkularını atmasını sağlayacak şekilde telkin etmeli; endişe ettiği davranışların aslında günlük hayatın çok basit işleri olduğu yönünde ikna etmelidir. Uzmana olduğu kadar sosyal fobi hastasının yakınlarına da bu konuda çok iş düşmektedir. Tahmin edileceği üzere sosyal fobisi olan bir insan daha hassastır. Birinin yaptığı ağır bir şakadan, ya da art niyet olmaksızın yapılan bir espriden hemen etkilenip, tekrar içine kapanabilir. Yakınları sosyal fobi hastasına bu konularda çok dikkatli bir şekilde davranmalı, onun dışa dönük olmaya alışacak davranışlar geliştirmesine yardımcı olmalıdır.
Okan Bal
Uzman Psikolojik Danışman ve Aile Terapisti
Sorunlarınızın Daha Sağlıklı Çözümü İçin
“Online Terapi” Randevusu Alabilirsiniz.
