Psikolojik rahatsızlıklarla ilgili birçok yanılgı vardır. Bu durum çoğunlukla insanların psikolojik rahatsızlıklar hakkında konuşma konusunda rahat olamamasından kaynaklanmaktadır. Konuşulmadıkça da eksik ve yanlış bilgilerine koruyup bu rahatsızlıklara sahip insanlardan korkar hale gelebilirler. Ancak susmak ve konunun üzerini örtmek yerine, psikolojik rahatsızlıklar hakkında konuşarak bilgi eksikliğimizi giderebilir ve yanlış algıyı değiştirebiliriz. Bu amaçla psikoloji literatüründe büyük yer edinmiş rahatsızlıkları bir araya getirdik.
Otizm Spektrum Bozukluğu
Bu rahatsızlığın görüldüğü çocuklarda gözlemlenen en temel durum sosyal etkileşimlerin azlığıdır. Otizmli çocuklar göz kontağı kuramaz, duygularını ifade edemez ve diğer insanlarla etkileşim kurmakta ve sürdürmekte zorlanırlar. Benzer hareketleri sürdürmek konusunda ısrarcı davranır ve sürekli belli bir hareketi tekrarlayabilirler.
Alzheimer
Genellikle yaşlılarda görülen en yaygın demans hastalığıdır. Beyin hücrelerinin ölümünden kaynaklanır. Alzheimer hastalarının beyninde, beyin içi mesajların iletiminde rol alan bazı kimyasalların eksikliği görülür. Hafıza kaybı en öne çıkan belirtisidir ancak hastalık ilerlediğinde çeşitli hezeyanlar ve halüsinasyonlar görülebilir. Yavaş yavaş gerileyen zihin kişinin kendisi için zor bir durumken, kişinin bakımını üstlenenler için de zorluklar ortaya çıkartmaktadır.
Paranoid Kişilik Bozukluğu
Bu rahatsızlığın en belirgin özellikleri başka insanların davranışları hakkında aşırı şüpheci bir tavır takınmak ve bu davranışlardan büyük rahatsızlık duymaktır. Paranoid kişilik bozukluğa sahip kişiler genellikle çevrelerindeki insanların davranışlarını yanlış yorumlar ve paranoyalarına engel olamazlar.
Borderline(Sınır) Kişilik Bozukluğu
İsminden de anlaşılabileceği gibi bu rahatsızlıkta kişinin uç noktalarda görülen davranış ve tutumlarından söz edilebilir. Kişi kendini çok önemli, başarılı biri olarak görürken bir anda çok değersiz ve önemsiz birisi olduğuna ikna olabilir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler genellikle diğer insanlara güvenmez ve şüpheli yaklaşırlar.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Korkutucu ve travmatik bir olaya tanık olmak veya maruz kalmak sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Kişi genellikle olaya dair geriye dönüşler yaşar, bu anlarda aynı durumu tekrar tecrübe ediyormuş hissine kapılırlar. Bu rahatsızlığa sahip kişiler çevrelerine karşı aşırı hassas ve algıları açık olabilirler.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu
Yakın zamana kadar ‘Çoklu Kişilik Bozukluğu’ olarak bilinen bu rahatsızlıkta kişinin sahip olduğu birden çok kimlik vardır ve bu kimlikler arası geçişler yaşanır. Bu geçişler ansızın gerçekleşir ve genellikle bir kimliğin kendini tehdit altında hissetmesi sonucunda görülür. Kişinin sahip olduğu bazı kimlikler saldırgan olabilirken bazısı son derece uysal ve zararsız olabilir. Birbirine tamamen zıt kimliklerle karşılaşabilir ancak bu rahatsızlık sık görülmemektedir.
Bipolar (Manik Depresif) Bozukluk
Önceden manik depresif bozukluk adıyla bilinen hastalığa eminiz ki birçoğunuz aşinasınız. Bir hatırlatma olarak kişilerin manik dönemde aşırı enerjik, konuşkan ve hareketliyken depresif dönemlerinde ruhsal bir çöküntü içine girerler. Ancak genel algının aksine kişiler yalnızca bu iki duygu durumunda hayatlarını sürdürmez ve çoğunlukla iki dönem arasında dengeli bir dönem yaşarlar.
Şizoaffektif Bozukluk
Bu rahatsızlıkta hem gerçeklikle bağın kaybedildiği psikoz durumları hem de duygu durum bozuklukları görülür. Bir anlamda psikotik özellikler gösteren bir depresyon yaşamak gibidir. Psikotik sözcüğüne dair yanlış ve eksik bilgiler sebebiyle bu rahatsızlığa sahip kişiler hakkında yanlış bir algı oluşabilmektedir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Antisosyal kişilik bozukluğu toplumda asosyal olmakla birbirine karıştırılabilmektedir. Ancak yapılan yanlışların aksine antisosyal kişilik bozukluğu sosyalleşmek istememek demek değildir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler empati kurma becerisine sahip değillerdir. Toplum kurallarına uymaz ve genel huzuru bozacak davranışları vardır. Genellikle suça eğilimli ve pişmanlık duygusundan uzak olurlar ancak suç işlemeleri şart değildir.
Şizofreni
Adı en sık duyulan hastalıklardan biri olan şizofreni belki de insanlara en yanlış aktarılan hastalık olabilir. Psikotik bir rahatsızlık olan şizofrenide kişilerin gerçeklikle bağlarını kaybettikleri gibi gayet açık düşünüp günlük işlerini halledebildikleri zamanlar da vardır. Şizofreni hastaları hezeyanlar, halüsinasyonlar yaşarlar ve duygusal yaşantılarındaki çeşitlilik azalır.
