Bebeğin beslenmesi için en doğal ve en doğru yol onu emzirmektir. Emzirme aynı zamanda sağladığı yakın temas nedeniyle anne-bebek arasındaki özel bağın kurulmasına yardımcı olur. Anne için ise gerek fiziksel gerek ruhsal dengenin korunması açısından büyük önem taşır. Anne sütü bebeğin ilk aşısıdır.
Anne sütü ile beslenen bebekler ishal ve zatürre gibi bulaşıcı hastalıklara ve allerjik hastalıklara daha az yakalanırlar ve sağlıklı büyürler. Yapılan çalışmalar; anne sütü ile beslenen çocuklarda şişmanlık ve kalp damar hastalıklarının daha az görüldüğünü, zeka yaşının daha yüksek olduğunu, çene ve ağız gelişimine ait bozukluklar ve diş çürüklerinin, orta kulak iltihabının daha seyrek görüldüğünü desteklemektedir.
Anne sütünün yetmesi için sütün gelmesini beklemeden ve kesinlikle şekerli su vermeden, bebek doğar doğmaz ilk bir saat içinde mutlaka emzirilmelidir. Ayrıca annenin psikolojik olarak emzirmeye hazır olması, sütün yeteceğine inanması ve sık aralıklarla emzirmesi gerekmektedir. İlk 48 saat içinde sık emzirmek sütün yeterliliği açısından önem taşır. İlk süt ‘kolostrum’ olarak bilinir. Proteinden oldukça zengindir ve bebek bulaşıcı hastalıklara karşı koruyacak maddeler içerir.
Lahana ve karnıbahar gibi gaz yapan sebzeler yemekten kaçınılmalıdır. Taze sebze ve meyveler, buğday ve tahıllar, protein bakımından zengin besinler tercih edilmelidir. Günlük beslenmede en az 2 su bardağı süt veya yoğurt, 1 köfte kadar et ve 1 adet yumurta, 3 dilim ekmek veya 3 porsiyon unlu yiyecek 2 adet meyve bulunmalıdır. Anne sütünün bol olması için günde 2 litre kadar sulu gıdalar, su, süt ve meyve suyu içilmesi gerekir. Günde iki-üç fincandan fazla çay ve kahve içilmemelidir. Doktor tarafından önerilmediği sürece kesinlikle ilaç alınmamalıdır.
6 aya kadar anne sütü ile bütün besin ve sıvı gereksinimlerini alan bebek 6. Aydan sonra ek besine ihtiyaç duyar. Doğru ek besin seçimi bebeğin gelişmesinin seyrinde olması adına oldukça önemlidir. Sonraki aylarda ve bazı durumlar için ilk aylarda mamaya ihtiyaç duyulabilir. Unutulmamalıdır ki zorunluluk olmadıkça ilk 6 Ay anne sütü dışında besin kullanılmamalıdır.
Mama kullanılması gereken durumlarda mutlaka uzman görüşü alınarak bebeğin gelişimine uygun mama, verilecek miktar ve verilme sıklığı belirlenmelidir. Biberon ile beslenmede her kullanımda aparatlar çok iyi yıkanmalı hatta kaynatılmalıdır. Cam biberon öncelikli tercih olmalıdır.
Belirlenen mama kaynatılıp ılıtılmış suya eklenip biberon kapağı kapatılmalı ve çalkalanmalıdır. Biberon yanağa dokundurularak veya bileğe mama damlatılarak uygun sıcaklıkta olup olmadığı anlaşılabilir. Mama vücut ısısında olmalıdır. Başlangıçta az miktarda mama sıklıkla verilir. Giderek sıklık azalıp bir defada verilen mama miktarı artar. Bebekler uyanık ve aç olduğu zamanlarda beslenmelidir. Biberonda kalan mama boşaltılmalı ve bebeğe asla bayat mama verilmemelidir. Anne sütü ve mama arasında en az 1.5 saat ara olmalıdır.
Anne sütünün tek başına süt çocuğunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesini tam olarak karşılamadığı dönemde başlayan ve diğer yiyecek ve içeceklerin anne sütü ile birlikte verildiği sürece ‘ TAMAMLAYICI BESLENME’ denir.
Tamamlayıcı besinlere zamanında başlanmalı, besinler; yeterli, güvenilir ve uygun olmalıdır.
TAMAMLAYICI ( EK) BESİNLERİN KIVAMI NASIL OLMALIDIR?
- 6-7 aylık PÜRE
- 7 aylık PÜTÜRLÜ(çatalla ezilmiş)
- 8 aylık PARMAK BESİNLER (havuç,salatalık vb.)
- 9 aylık küçük parçalara bölünmüş AİLE BESİNLERİ
- 12 aylık AİLE BESİNLERİ’ ne geçilebilir
1 YAŞINDAN ÖNCE VERİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER !!!
- BAL
- ŞEKER
- TUZ
- ÇİĞ SÜTTEN YAPILMIŞ PEYNİR
- BAKLA
TAMAMLAYICI BESİNLERE BAŞLAMA
| AY | BESİNLER |
| 0-6 | ANNE SÜTÜ |
| 6.AY | Anne sütü
Yoğurt Taze meyve-sebze suları Pekmez Yumurta sarısına başlanır (1/4 oranında) |
| 7.AY | ANNE SÜTÜ
Tam yumurta sarısı Sütlü tatlılar Sebze çorbası Mercimek çorba Taze meyve püre Et, tavuk, balık |
| 8-12 AY | ANNE SÜTÜ
Tam yumurta Tahıl–kurubaklagil ezmeleri Evde pişen tüm yemekler Aile sofrasına katılım |
TAMAMLAYICI BESİNLERE BAŞLAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
- Ek besinler verilirken emzirmeye mutlaka devam edilmelidir.
- Besinler çocuğa kaşıkla verilmeli, biberon kullanılmamalıdır.
- Ek beslenmeye her zaman tek bir gıda çeşidi ile başlanmalıdır.
- İlk kez verilecek diğer gıdalara en az 3 gün, tercihen 7 gün ara ile başlanmalıdır.
- Ek besinler her zaman çok az miktarda verilmeye başlanmalı, miktar yavaş yavaş arttırılmalıdır.
- Yeni başlanacak besinler çocuk açken verilmelidir. Akşam verilmemelidir, uyku problemi oluşturabilir.
- Çocuk istemediği besinleri yemesi için zorlanmamalı, 1-2 gün sonra tekrar denenmelidir.
- Çocuğa verilecek besinler hijyene uygun olarak hazırlanmalıdır. Çocuğa besinler verileceği zaman eller yıkanmalı, kullanılan su ve gereçler temiz olmalıdır.
- Şeker yerine pekmez (üzüm) tercih edilmelidir.
- Çocuğa verilecek ek besinler doğal ve taze ürünler kullanılarak hazırlanmalıdır.
- Ek besinler çocuğun bir öğünde tüketebileceği miktarda hazırlanmalıdır.
- Çocuğa verilecek besinler yağda kızartılmamalıdır.
!!! Bebeğe inek sütünün ilk bir yıl içinde verilmemesi daha uygundur.
ÇÜNKÜ:
- İnek sütü demir ve C vitamini açısından yetersizdir.
- Bağırsaklarda gizli kanamalara ve kansızlığa neden olur.
- İnek sütü, bebeğin beyin hücrelerinin, merkezi sinir sisteminin ve gözde görmeyi sağlayan retina tabakasının gelişimi için çok önemli olan esansiyel yağ asitleri bakımından çok fakir bir kaynaktır.
- İnek sütü, çok yüksek mineral içeriği ile bebeğin böbreğine aşırı yük getirir. Bebek sıvı kaybına daha yatkın olur.
- Eksikliğinde zihinsel gelişmenin yavaşlamasına neden olan iyot ve çinko inek sütünde çok düşüktür.
- İnek sütü kullanan bebeklerde düşük çinko içeriği sebebi ile bağışıklık sistemi desteklenemez.
- İnek sütü düşük D vitamin içeriği nedeniyle normal bir kemik ve iskelet gelişimi sağlayamaz.
- İnek sütünün içerdiği yağ nedeniyle sindirimi oldukça zordur. İlk bir yıl inek sütü ile beslenen bebeklerde allerjik hastalıklara yakalanma oranı çok yüksektir.
***İnek sütü kullanılması durumunda süt sulandırılarak bebeğe verilmelidir.
Kaynak: Başkent Üniversitesi Seyhan Hastanesi Çocuk Sağlığı Anabilim Dalı Beslenme Rehberi
Yazar: Dyt. Leyla Durmaz
Diyetinizi Online Diyetisyen Tarafından Takibi İçin Tıklayın
