Dikkat Eksikliği Bozukluğu ve Hiperaktif Çocuklar
Hepimiz yerinde duramayan, söz dinlemez, yaramaz, sakar veya dikkatsiz çocukları biliriz.
Bunlar bazen ailelerinin, çoğu kez öğretmenlerin, yani hemen hemen her yerde herkesin sabrını taşırırlar. Hiç yerlerinde duramayan çocuklar. Aşırı hareketli, durmadan bir yerlere tırmanıp inen, kıpır kıpır kıpırdanan sık sık kaza yapan çocukları getirin bir hatırınıza. Başladıkları hiç bir işi bitirmeyip, durmadan başka şeyler yapan, tutarsız, arsız, uyumsuz görünümünde.Tepkisellik veya dürtüsellik diye adlandirabilecegimiz Impulsivite hali kısaca düşünmeden eyleme geçme olarak tanımlanabilir.Sanki bu yetmiyormuş gibi unutkan, hafızaları zayıf çocuklar.
Genellikle toplumdan kabul görmeyen bu haller davranış bozukluklarını zamanla daha da kötüleşebilir – örneğin zamanla ortaya saldırganlık ve şiddet olayları çıkabilir.
Okulda başarısızlık söz konusudur. Kurallara kasıtlı olarak itiraz etmekten ziyade düşüncesizce ihlal sebebiyle kendilerini disiplinde sorun yaşayan çocuklar olarak bulurlar . Erişkinlerle ilişkileri normal dikkat ve çekinmenin olmayışı sebebiyle sıklıkla sosyal olarak bozulmuştur Diğer çocuklar arasında da popüler değillerdir ve izole hale gelebilirler.
Öz-saygıları azalır. Sık sık öfke nöbetleri görülür. Sanki bir kısır döngüdür bu, bir alın yazısı gibi. Etraftan gelen, devamlı artan şikayetler nihayet herhangi bir şeyler yapılması gerektiği sinyallerini verir. İlk akla gelen soru şudur: Acaba bu çocuk normal mi?
Peki bu durumlar ne zaman bir hastalık olarak görülebilir? Son yıllarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozuklugu (DHEB) deyimi her yerde duyulur oldu.
Ancak her hareketli çocuk hiperaktif değildir.
Bu olguyu normal çocuk davranışlarından ayırt etmemiz gerekiyor. Zira kesin tanı konmadan ilac tedavisi yapılmaz. Davranış bozukluklarında danışmanlık hizmetleri ön plana çıkar.
Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD) şu sekilde tarif ediyor hiperkinetik bozuklukları:
Erken dönemde başlama (genelikle yaşamın ilk 5 yılı içinde), kötü organize olmuş, iyi-regüle edilememiş aşırı aktiviteyle birlikte bilişsel olarak katılınan aktivitelerde ısrarın ve bir aktiviteyi tamamlamadan diğerine geçme eğiliminin olmasıyla karakterize bir grup hastalıktır. Diğer bir çok anormallikle de bağlantılı olabilir.
Aşırı hareketlilik, dikkat eksikliği ve impulsivitenin üç ana belirti olarak sayılmasına rağmen bilmek gerekirki bilhassa kız çocuklarında hiperaktivite olmadanda sadece dikkat eksikliği bozukluğunun bulunabileceğidir. Bu olgu derslerde sanki rüya görüyormus gibi oturan kız çocuklarında ayırıcı tanı olarak düşünülmelidir.
Teşhis için nereye müraacat edilmeli?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğununun teşhisi muhakkak bu konu üzerine uzmanlaşmış kişi veya kurumlar tarafından yapmalıdır. Burada ilk sırada Çocuk ve Gençlik Uzman Hekimlerini(Kinder- und Jugendärzte) veya Çocuk ve Gençlik Psikiyastristlerini (Kinder- und Jugendpsychiater) ilk sırada saymak gerekiyor. Kurum olarak ayrıca Sosyal Pediatri Merkezleri(Sozialpädiatrische Zentren/kısaca SPZ), Okul Danışma Servisleri (Schulpsychologische Beratungsstellen) düşünülebilir. Bu konuyla uğrasan Psikologlar da vardır.
Hangi muayeneler gereklidir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısını koymak için bir çok testlerin yapılması gerekir. Hekimler herşeyden önce aynı şikayetleri gösteren baska bir hastalık olup olmadığını araştırırlar- örnegin guatr olarak bilinen tiroid bezinin fazla çalışması veya kansızlık. Süregen kurşun zehirlenmesi misali çevresel etkenler de düşünülmelidir. Bu nedenlelerden dolayı genelde kan muayenesi yapılır. Davranış sınırlarını göstermeme, fazla şımartma, kuralsız ve tutarsız eğitim, dayak atma, aşırı televizyona bakma gibi çocuk yetiştirmede yapılan bazı hataların veya ceşitli ailesel sorunların benzer Şikayetlere yol açtıkları bilinmektedir.
Bilişsel işlevlerin bozulması, motor ile dil gelişimindeki gecikmelerin oransız olarak sık görülmesi sebebiyle psikolojik testler, zeka testi, gelişme testleri yapılmalı ayrıca algılama bozuklarının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. Gözlem formlarının doldurulması tanıda yardımcı olur. Hastalığın doğru teşhis edilmesi bir kaç hafta alabilir.
Tedavi
Motor veya algılama bozukluklarında Ergoterapi alıştırmaları düşünülebilir. İlaç tedavisinin yanı sıra çocuk yetiştirme konusunda uzman danışmanlık ile çocuklara davranışsal yaklaşım yöntemlerinin tekrar gözden geçirilmesi çok önemlidir. Ailesel sorunlarda Aile Terapisi çözüm bulmada yardımcı olabilir.
Ancak kesin tanı konduğunda uzun süreli ilac tedavisi faydalı olabilir. Ilac tedavisi doktor kontrolü altında uygulanmalı.
Dövüp dayak atma gibi cezalandırmalar sorunları daha kötüye götürebilir. Çocuklarımızı yetiştirirken cezalandırmaktan çok özendirmeye başvurmamız gerekiyor. Ancak bu disiplinsiz yetiştirme anlamına gelmez elbette.
Okan Bal
Uzman Psikolojik Danışman ve Aile Terapisti
Sorunlarınızın Daha Sağlıklı Çözümü İçin
“Online Terapi” Randevusu Alabilirsiniz.
