Dil Gelişimi
Dil gelişimi konusunu etkileyen bir çok faktör bulunmaktadır. Ebeveynler çocuklarının dil gelişim sürecini yakından takip etmektedir. Çocukların bireysel farklılığı olsa da hemen hemen bazı evrelerden geçişler aynı zamana denk gelmektedir. Çocuğunuzun konuşma sürecini etkileyen evreleri sizler için listeledik.
Dil Gelişim Evreleri
Agulama Evresi
Ses ve sıra vardır ancak anlam henüz tam kazanılmamıştır. Bu dönem evrenseldir. Kendi içinde üç aşamada incelenir.
Ağlama evresi (0-2 ay)
Çocuk bilinçsiz ve refleks sesler çıkarır. Özellikle doğumdan sonraki iki hafta ağlama dışında sesler çıkarmaz. Ancak bu çocuğun ihtiyaçlarını anlatması bakımından önemlidir.
Babıldama Evresi (2-6 ay)
Çocuk ünlü ve ünsüz sesleri birlikte kullanarak anlamsız ve bilinçsiz sesler çıkarır. Bu sesleri doğuştan işitme engelli bebeklerinde çıkarttığı gözlendiği için doğuştan olduğu düşünülmektedir. Bu sesler daha çok “oooo”, “ahhhh” gibi seslerdir.
Heceleme Evresi (6-12 ay)
Bu evredeki bebekler ünlü ve ünsüz harfleri sıraya koyarak dilde olan yada olmayan pek çok sesi çıkartır. Ancak bu seslerden dilde kullanılmayanlar zamanla azalarak ortadan kalkar. Bebekler bu evrede ses çıkartmak için gırtlaklarını, dil, diş ve dudaklarını kullanırlar. Dönemin sonuna doğru yetişkinleri taklit yoluyla, vurgu, tonlama ritimde, yöresel özellikler dilde görülmeye başlar. Sağır bebekler özel bir eğitim almazsa bu evreden öteye gidemez ve çıkardıkları sesler azalır. İlk anlamlı kelimeye hazırlık evresidir.
Tek Sözcük (12-18 ay)
Çocuk ilk anlamlı sözcüğü bu dönemde kullanır ve tek bir sözcüğe farklı anlamlar yükler. Yani çocuk bir kelime ile birçok şeyi anlatmaya çalışır. Bu dönem gelişim açısından kritik dönemdir. Alıcı dil ifade edici dilden daha gelişmiş durumdadır.
Telagrafik Konuşma Evresi (18-24 ay)
İki veya daha çok sözcüğü bir araya getirerek anlamlı ama kuralsız sözcük grupları oluşturur. Aşırı kurallaştırma görüşür. Çocukta dil öğrenmeye isteklilik gözlenir.
İlk Gramer Evresi (24-60 ay)
Çocuk gramer yapılarını kullanarak kurallı ve düzgün cümleler kurabilir. Kelime hazinesi çok hızlı gelişir. 24 aylık bir çocuk 500-600 kelime kullanabilirken, 72 aylık bir çocuk 8000-12000 kelime kullanabilir.
2-3 yaş
- Çok farklı cümle tiplerini anlar.
- Dört-beş sözcüklük cümleler kullanır.
- “Neden” soru tipini kullanır.
3 -4 yaş
- Çok sayıda sorular yöneltir
- Yaptıklarını anlatır.
- Yaklaşık beş-altı sözcüklü cümleler kurar.
4-5 Yaş
- Uzun öyküler anlatır.
- Beş sözcükten daha fazla sözcük içeren cümle kurar.
5-6 yaş
- 6-8 kelimelik cümleler kurabilir, söylendiğinde tekrarlayabilir.
- Günlük yaşantısını anlatabilir.
- Niçin sorusunu açıklayarak cevaplayabilir.
Bebeklerin dil gelişimi doğumdan itibaren başlar ve oldukça karmaşık bir süreçtir. Bu süreç, bebeklerin çevreleriyle etkileşim kurmaları ve dil yeteneklerini geliştirmeleriyle birlikte ilerler. İşte bebeklerin yaşlarına göre dil gelişiminin genel bir açıklaması:
- Doğumdan 6 aya kadar: Bebekler, doğdukları anda dili algılayabilirler. İlk aylarda, bebekler seslere karşı duyarlı hale gelirler ve farklı sesleri ayırt etmeye başlarlar. Ayrıca bebekler, ağlamaları, kıkırdamaları ve diğer sesler aracılığıyla iletişim kurarlar.
- 6 ay ila 12 ay arası: Bu dönemde bebekler, “cooing” olarak adlandırılan kısa vokal sesler üretmeye başlarlar. Ayrıca çevrelerindeki seslere ve dilin ritmine tepki verirler. Bu süreçte, bebekler basit kelimeleri ve ses taklidi yapmayı deneyebilirler.
- 12 ay ila 18 ay arası: Bu dönemde bebekler, “babbling” olarak adlandırılan daha karmaşık ses kombinasyonları üretmeye başlarlar. Bazı bebekler bu dönemde birkaç kelimeyi anlamaya ve kullanmaya başlayabilirler. Örneğin, “anne”, “baba”, “su” gibi basit kelimeleri anlamaya başlayabilirler.
- 18 ay ila 24 ay arası: Bu dönemde bebekler, kelimeleri daha tutarlı bir şekilde kullanmayı öğrenirler. Kelimeleri bir araya getirerek basit cümleler kurmaya başlarlar. Ayrıca, nesneleri, insanları ve olayları adlandırmak için kelimeleri daha etkili bir şekilde kullanmaya başlarlar.
- 2 yaş ve sonrası: Bu dönemde dil gelişimi hızla devam eder. Bebekler, dil becerilerini daha da geliştirir ve karmaşık cümleler kurmaya başlarlar. Ayrıca, dilin dilbilgisi kurallarını ve karmaşıklıklarını daha iyi anlamaya başlarlar. İki yaşından sonra, dil gelişimi çocuktan çocuğa değişebilir, ancak genellikle sürekli olarak ilerler.
Bu genel dönemler, bebeklerin dil gelişiminin nasıl ilerlediğini anlamamıza yardımcı olabilir, ancak her bebek farklıdır ve kendi hızında dil öğrenir. Ayrıca, bebeklerin dil gelişimi, çevresel etkiler, genetik faktörler ve kişisel özellikler gibi birçok faktörden etkilenebilir. Bu nedenle, her bebek kendine özgü bir dil gelişimi süreci yaşar.
